Rotterdam, Bergsingelkerk 20 januari 2013
Jesaja 62:1-5; Johannes 2-1-11
De bruiloft van Kana is een wonderlijk verhaal.
Niet alleen het gegeven dat water in kostelijke wijn wordt veranderd
maar ook nog eens dat om een enorme hoeveelheid wijn gaat
Het gaat om een omzetting van zes watervaten van 2 a 3 metrete,
zo’n 80 tot 120 liter per vat.
Dat betekent dat voor de zeer goede wijn, uit nota bene de tweede ronde,
in totaal zo’n 600 liter vatruimte beschikbaar is
zodat het een bijzonder overvloedig feest kan worden.
En ja, het hier weliswaar om een bruiloft, maar had Jezus beter niet wat meer maat kunnen houden?
Denkt u ook niet: voor je het weet is het hele zootje dronken en heb je de poppen aan het dansen? Nou ik wel.Het zijn dit soort kleingeestige en nare gedachten die mij in eerste instantie wat in de weg zitten bij het lezen van de tekst.
En dan nog, water in wijn veranderen dat kan toch niet echt?
Wat hebben wij nu aan zo’n fantastisch verhaal?
Moeten wij Jezus als de een magische wonderbaarlijke wijnmaker vereren?
Zoiets lijkt mij bepaald niet de bedoeling van het verhaal.
Aan de andere kant: het zou misschien wel mooi zijn, water in wijn veranderen en wel zo overvloedig dat uiteindelijk iedereen kan proeven van de weelde en vreugde van het rijke vocht van druiventrossen en niet alleen de happy few.
Want alleen dan is het leven echt goed te noemen.
Wanneer er maar genoeg genodigden aan de tafel zitten, dan is zo’n gulle geste van Jezus zo gek nog niet, want dan kan er pas echt een goed feest gebouwd worden.
Omdat er absoluut geen aanwijzingen zijn dat mensen aan dit feestje een kater overhielden en er voor alle feestgangers, niemand uitgezonderd in overvloed genoeg was, hebben we hier vermoedelijk een belangrijke aanwijzing over de aard van Jezus werk te pakken, direct aan het begin van missie.
Hij komt zijn boodschap van heil, van vrede en gerechtigheid niet alleen brengen voor de joodse gelovigen, de happy few, maar voor heel Israël
en in hen voor alle volkeren over de hele wereld.
Dat is ook uiteindelijk waarom de leerlingen in hem geloven
Daarom herkenden zij in hem de vredevorst van recht en gerechtigheid voor alle volken waar Jesaja over sprak.
Dat is de kernboodschap van Jezus die levend blijft voor Johannes.
Jezus zelf is trouwens nog niet gelijk van zijn brede missie voor hele de wereld overtuigd. Hij denkt in eerste instantie dat hij vooral voor de joodse gelovigen is gekomen en anderen moeten hem tijdens zijn leven een duwtje in de goede richting geven. Zo is hij er in eerste instantie nog niet voor te porren dat het nodig is, zo overvloedig met wijn te moeten strooien, want ‘Mijn tijd is nog niet gekomen’, zo zegt hij, alsof je werkelijk zelf de tijd kunt bepalen waarop je er uiteindelijk klaar voor bent om anderen, wie dan ook, te hulp te kunnen schieten! (sic), maar zijn moeder waar hij nogal uit de hoogte en bits op reageert, weet gelukkig precies de juiste snaar te raken bij hem, waardoor hij uiteindelijk in actie komt:
Op de derde dag was er een bruiloft in Kana, in Galilea.
De moeder van Jezus was er en ook Jezus en zijn leerlingen waren op de bruiloft uitgenodigd.
Toen de wijn bijna op was, zei de moeder van Jezus tegen hem: ‘Ze hebben geen wijn meer.’ ‘Wat wilt u van me?’ zei Jezus. ‘Mijn tijd is nog niet gekomen.’ Daarop sprak zijn moeder de bedienden aan: ‘Doe maar wat hij jullie zegt, wat het ook is.
‘Doe precies wat hij zegt zegt Maria tegen de bedienden’ en zo komt Jezus in beweging en begint hij gaandeweg zijn eigen roeping nogal ruimhartig op te vatten. En precies deze ruimhartigheid maakt de kern van Jezus verkondiging uit, zo zegt Johannes, in navolging van Paulus, dat is zijn blijde boodschap voor de wereld. Wanneer we denken dat alleen een kleine groep het gelijk van de wereld heeft, het juiste geloof, het juiste ras, dan komt daar narigheid van. Johannes weet daar alles van, want er steken in zijn tijd geloofstwisten op tussen de joodse christengemeenten en de joden, er ontstaat onenigheid over de fundamenten van het juiste geloof en de Romeinse keizer Titus brengt het er op de schaal van dwaze rechtzinnigheid niet veel beter van af, door de tempel van de joden in band te steken.
Wanneer we denken in termen van ‘wij’ en ‘zij’, van ‘jij hoort er wel bij en jij niet’,
in 010 en 020, in goede en foute volksgroepen, dan is dat de bron van bittere ellende.
Jezus is niet gekomen voor een selecte groep; gelovigen maar uit liefde van heel de wereld. ‘Al zo lief heeft God de wereld gehad, dat hij zijn Zoon gaf’, zo staat er in het volgende hoofdstuk van Johannes.
Hij gaf zijn leven niet voor een selecte groep uitverkorenen, maar uit liefde voor heel de wereld en alle mensen die daarop wonen of het nu joden, samaritanen, heidenen, slaven, verschoppelingen, tollenaars, collaborateurs, vreemdelingen of wezen waren.
Alleen zo’n kosmopolitisch geloof waarin we beseffen dat we allemaal in het zelfde schuitje zitten, kan de aarde bevrijden van katerige ongerechtigheden en misselijk makende overbelasting.
Dat is het wereldse geloof waar de bijbelse verhalen vol hartstocht van getuigen.
Jezus is niet alleen gekomen met een boodschap van vrede en gerechtigheid voor heel de wereld, maar ook van de nood in de wereld een deugd te maken.
Dat is een tweede karaktertrek van Jezus missie die in het bruiloftsverhaal van Kana al direct naar voren komt.
Water staat niet alleen voor de allernoodzakelijkste directe levensbehoeften van mensen, omdat ze anders van de dorst omkomen, maar ook voor de allerhoogste nood waarin mensen zelf kunnen geraken.
Water, het kan ons tot aan de lippen staan, en dat is dan bepaald geen teken van opperste vreugde, maar van diepe existentiële ellende.
Jezus maakt van de nood een deugd door het water in wijn te veranderen;
hij schiet de in dit verhaal miet alleen de bruiloftsgangers te hulp die op een droogje staan, maar ook nog eens de bruiloftgevers die in hun gastvrijheid zo schromelijk te kort zijn geschoten.
Zo’n levensvisie is de moeite waard zegt dit verhaal:
‘wanneer je nood ziet, probeer deze te verlichten,
probeer van de nood een deugd te maken,
en wanneer je zelf nood zit, ga dan niet bij de pakken neerzitten
maar kijk uit je doppen, want weet zie je dan mensen op je pad
die je verder kunnen helpen, ook als daar misschien af en toe,
een duwtje in de goede richting voor nodig is.’
Door zo elkaars naasten en helper te zijn, kan in verdriet een bron van vreugde ontstaan, kan in de duisternis het licht gaan branden en wordt midden in ons aardse bestaan, hemelse vrede mogelijk.
Er is nog een derde kenmerk van Jezus missie die we uit het verhaal van vandaag kunnen destilleren. Jezus rekent het pas getrouwde stel hun misrekening niet aan.
Want het is natuurlijk schandalig dat de er een bruiloft is, waar de bruiloftsgasten gebrek lijden, waar geen vreugde kan zijn, omdat de wijn op is. Waar de gastvrijheid van de pas gehuwde stel blijkbaar op zo’n schromelijke wijze tekort is geschoten, past normaal gesproken niets dan hoon en minachting en uitsluiting bij de andere feestjes.
Het is precies de wereld waarin wij leven.
Waar de liefde exclusief in plaats van inclusief is,
Waar gebrek aan gastvrijheid is, waar niet iedereen genoeg heeft, waar mensen elkaar uitsluiten en waar het leven hard is.
Misschien zijn wij wel net als dat pasgetrouwde stelletje,
dat het zo met elkaar getroffen hebben
dat het geen oog heeft voor de noden van de rest van de gasten.
Maar Jezus rekent het pasgetrouwde stelletje hun tekorten niet aan.
Hij is vol geloof, hoop en liefde voor alle mensen van goede wil
Hij wil in ons een partner blijven zien in de strijd voor gerechtigheid en vrede in heel de wereld.
Zelfs toen de plaatselijke autoriteiten hem aan het kruis nagelden
omdat hij met zijn revolutionaire boodschap de hiërarchie omver wierp, de heilige orde (want dat is de letterlijke betekent van het woord hiërarchie) tussen gelovigen en ongelovigen, binnenlanders en buitenlanders, rijken en armen, Schriftgeleerden en leken, volwassenen en kinderen, vrijen en slaven, zei hij:
‘Vader vergeef het hen want zij weten niet wat zij doen.’
Zij zijn blind, maak hen ziende, zoals ze gaan doen zoals ik deed: van de nood en deugd te maken door water in wijn te veranderen en mensen niet uit te sluiten, niet te discrimineren en anderen hun fouten niet aan te rekenen.
Ik heb gekomen om in vlees en bloed te getuigen dat vrede op aarde niet onmogelijk is, om te getuigen dat in het alledaagse leven iets van God heil zichtbaar kan worden, daar waar mensen onderling voor elkaar zorgen en elkaar niet in de steek laten. Ik ben gekomen, omdat ik in ieder van jullie wonen wil
en om te zorgen dat mensen een tempel, een levende woonplaats voor God zijn.
Ik ben gekomen als het gezicht van de Eeuwige, die van je houdt en je als een liefdespartner ziet, als een bondgenoot voor vrede en recht, wat er ook gebeurt,
als een strijder tegen het cynisme en de berusting van de machtige hiërarchie,
de zogenaamde heilige orde, waarin alles vaststaat en alles nu eenmaal gaat zoals het gaat.
Of in de woorden van de vredesprofeet Jesaja:
Omwille van Sion zal ik niet zwijgen,
omwille van Jeruzalem ben ik niet stil,
totdat het licht van haar gerechtigheid daagt
en de fakkel van haar redding brandt.
Alle volken zullen je gerechtigheid zien,
alle koningen je majesteit.
totdat het licht van haar gerechtigheid daagt
Je zult een schitterende kroon zijn
in de hand van de HEER,
een koninklijke tulband
in de hand van je God.
en noemt je niet langer Verlatene
en je land niet langer Troosteloos oord,
maar je zult heten Mijn verlangen
en je land Mijn bruid.
Want de HEER verlangt naar jou
en je land wordt ten huwelijk genomen.
Zoals een jongeman een meisje tot vrouw neemt,
zo zullen jouw zonen jou ten huwelijk nemen,
en zoals de bruidegom zich verheugt over zijn bruid,
zo zal je God zich over jou verheugen.
Zo moge het zijn
