Predikanten 2.0

Publicaties, 13 september 2012, door Jan Prij

Artikel in Nieuw Rotterdams Kerkblad, september 2012

 

Er moet weer concreter gepraat worden over God, aldus een groep jonge (aspirant) predikanten in een kort manifest. Maar hoe zien de opstellers dat precies voor zich? De roep op duidelijkheid botst nogal met de ongrijpbare aard van het besprokene.

Concreet praten over God
Ik kwam pas onlangs toe aan het lezen van de in juli 2012 uitgebrachte brandbrief  ‘Predikanten 2.0’. Deze brief is ondertekend door meer dan 20 aspirant-predikanten die zich met een noodkreet tot de top van de PKN wenden. ‘Waarom?’ zo stellen zij, ‘is er in de kerk niet meer ruimte om concreet, helder, en duidelijk over God te praten?’Alleen zo kan de kerk de leeftijdscategorie van twintig tot 35 jaar bereiken, die nu grotendeels afwezig is. Alleen zo kan het licht in de kerk blijven branden en hoeven de jonge predikanten straks niet het licht uit te doen.
‘Onze generatie theologen is gewend concreet over God en geloof te spreken, we beschikken over vrijmoedigheid, overtuiging en enthousiasme. We kiezen voor een weg voorbij het dwingend spreken, maar ook voorbij de schroom om God ter sprake te brengen. We voelen ons geroepen een brug te slaan tussen de kerk en de cultuur van deze tijd. We staan dan ook te trappelen dit als predikant in de praktijk te gaan brengen’.
‘Helaas. Dit wordt ons onmogelijk gemaakt door de huidige kerkelijke cultuur. Er wordt van ons verwacht te preken over licht, liefde en liturgische kleuren, waar wij het concreter over God willen hebben. En als we het over God mogen hebben, moeten we dat doen binnen vastomlijnd takenpakket van verjaardagsvisites, gemeenteavonden en vergaderingen, waarbij het missionair kerk zijn beperkt is tot de jaarlijkse rommelmarkt’

Verplatting van het geloof
Ik ben door deze noodkreet, zo moet ik bekennen met stomheid geslagen. Misschien zal het mijn leeftijd zijn (ik ben 44 en allang geen twintig meer), maar toch: hoe moet ik mij dat concreet praten over God precies voorstellen? De Eeuwige is toch degene van wie gezegd wordt dat we er geen duidelijk, concreet beeld van kunnen maken en wiens Naam onuitsprekelijk is?  En zijn niet alle wezenlijke vragen van het leven, de echte religieuze vragen, open vragen die zich nooit duidelijk, definitief en helder en concreet beantwoorden laten?
En sprak Jezus niet voortdurend  in verhalen en gelijkenissen, beelden en symbolen tot de mensen, omdat alleen zo zijn goede boodschap duidelijk kan worden gemaakt? Wanneer we  niet versluierd over het geloof spreken, liggen te makkelijke antwoorden en verplatting op de loer. Ik zou de opstellers graag de volgende vragen willen voorleggen:
‘Heb jullie weleens geprobeerd de liefde te beschrijven en lukte het om dat duidelijk en concreet  krijgen? Zagen jullie toen een gezicht en omtrekken van een lichaam oplichten? De maten van borst, taille en heup, gewicht, lengte en wat haar en had jullie toen de liefde te pakken? Moeten we niet met Gerard Reve zeggen dat “van de liefde niemand kan zeggen wat zij is en dat men er noch in enige winkel fabriek of laboratorium, ook maar een milligram van kan bemachtigen?” Hoe kunnen we over de liefde zonder schroom spreken, zonder de werkelijkheid grof geweld aan te doen? Hoeveel te meer dan schieten onze concrete duidingen van God tekort, De Eeuwige Ongeziene? Hoe kunnen oude en jonge mensen zich ooit in  bijbelse verhalen kunnen herkennen, wanneer alleen de feiten er toe doen en de symbolische taal die er daarin besloten ligt, afdoen als vaag gepraat? Wanneer we heldere en concrete taal willen spreken, waar zijn geloof hoop en liefde dan gebleven? Waar zijn dan onze ongrijpbare angsten en verlangens, onze onzekerheid, waar is onze kwetsbaarheid en onze wanhoop?  Waar is de pijn en het lijden, waartegen elk helder en concreet antwoord stuk slaat?’

Ontredderd
De top van de PKN heeft inmiddels enthousiast op het manifest gereageerd (zie in Trouw, 10 juli 2012). ‘Het moderamen, het hoogste bestuursorgaan vindt de diagnose dat er in PKN-kerken schroom bestaat bij het concreet spreken over God ‘heel scherp’. Ook voorzitter Peter Verhoeff van de landelijke synode, het hoogste vergaderorgaan, zegt erg enthousiast’ te zijn over de voorstellen. Volgens hem brengt het manifest ‘geen nieuw geluid’, maar sluit het aan op wat onlangs in kerkelijke visiedocumenten is vastgelegd.’ (zoals bijvoorbeeld  de PKN-nota ‘spreken over God’ waarin ook voor een duidelijker taal gepleit wordt). Zelf blijf ik enigszins ontredderd achter.
En ook dit jaar gaat God die zich ongrijpbaar schuil houdt in mensen op rommelmarkten en verjaardagsfeestjes, ongezien over de straten.

Thema: